● Aralık ayında TBMM’ye gelecek olan ve yaklaşık 5 milyon kişiyi kapsayan EYT düzenlemesi son günlerde iş dünyasının en önemli gündem maddesi oldu. EYT kapsamına giren çalışanlara haklarının eksiksiz verilmesi konusunda hassasiyetlerini dile getiren iş dünyası temsilcileri, düzenleme yapılırken işverenin kaygılarının da dikkate alınmasını istiyor.● Finansmana erişimin kısıtlı, nakit akışlarının sıkışık olduğu bu dönemde yüklü bir tazminatla karşı karşıya kalacak olan işverenler, ödeme kolaylığı bekliyor. Düzenlemenin maddi yükü yanında işverenin en çok tedirgin olduğu konu ise istihdam kaybı… Bu noktada işverenlerin talepleri arasında düzenleme yapılırken iş barışının gözetilmesi de var.Kamuoyunda “Emeklilikte Yaşa Takılanlar- EYT” olarak adlandırılan emeklilik yaşı düzenlemesi, aralık ayı içinde TBMM’ye gelecek. Yaklaşık 5 milyon kişiyi kapsayacak düzenleme hem çalışanlar hem de işverenler için şu sıralarda gündemin en önemli başlıkları arasında. Özellikle işveren cephesinde kıdem tazminatı yükü ve nitelikli istihdam kaybı endişeleri yüksek. DÜNYA’nın iş dünyası çevrelerinden edindiği bilgilere göre, işverenler 2023 yılında asgari ücret artışına bağlı olarak, emekli olacaklara yapılacak yüklü kıdem tazminatı ödemelerinin işletmelerin finansman ihtiyacını artıracağını düşünüyor. Aynı zamanda EYT yasalaştığında firma bazında değişmekle birlikte işgücü kaybının ortalama yüzde 20 seviyelerinde olacağını düşünen işverenler, en çok da işletmelerde 45-55 yaş kuşağında en yetkin gruptaki kıdemli ve nitelikli işgücü kaybının ortaya çıkaracağı sorunlardan kaygılı. Sosyal Güvenlik Sistemi açığının azaltılması için önümüzdeki dönemlerde sigorta prim oranlarının yükseltilmesinin gündeme geleceğini düşünen bazı işverenler, emekli olanların istihdamının devam etmesi durumunda sosyal güvenlik destekleme prim oranı yüksek olduğu için işletmelerin prim yükünün de artabileceğine işaret ediyor.
İş Kanunu’na göre, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışana ait. İşveren, bir çalışanı zorla emekli edemiyor.
TİSK, bakanlığa rapor sundu
İş dünyasının bahsi geçen EYT kaygıları Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu da (TİSK) gündeme taşıdı. Bir basın açıklaması yapan TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, beklentilerin karşılanması yanında işverene ciddi yükler getirmeyecek bir düzenleme yapılmasını istediklerini açıkladı. TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, EYT düzenlemesinin etkilerini somut bulgularla ve verilerle inceleyen, çözüm önerilerini de içeren bir rapor hazırladıklarını belirterek, TİSK’in çalışanların refahını öncelediğini bu yaklaşımla EYT düzenlemesini de desteklediklerini bildirdi. Akkol, “Bu konuda birçok temasta bulunduk ve çalışmamızı Bakanlığımız ile de paylaştık. Tüm tarafl arın konudan beklentilerini karşılayacak, bir tarafın beklentilerini karşılarken diğer tarafa ciddi yükler getirmeyecek şekilde tasarlanmış ideal bir çözümün üretileceğine olan inancımız tam. Düzenlemenin ideal bir yöntemle devreye alınmasının kamu, işçi ve işveren için kıymetli bir gelişme olacağını düşünüyoruz” dedi.Akkol: Küresel rekabetçiliği etkileyebilir
İşveren tarafının EYT düzenlemesinin nitelikli iş gücü kaybı ve başta kıdem tazminatı yükü olmak üzere işverene ek maliyetleri gözetecek bir düzenleme beklediğini vurgulayan Akkol, olası düzenlemenin işgücü piyasasındaki dengeler açısından kritik önemde olduğunu ifade etti. EYT düzenlemesinin küresel rekabetçiliği de etkileyecek, yıllara yayılabilecek etkilerin söz konusu olduğunu vurgulayan Akkol, kıdem tazminatı yükünün yönetilmesini önemli bulduklarını vurgulayarak, “Emekli olup çalışmaya devam edecek çalışma arkadaşlarımız için ise sosyal güvenlik destek primlerindeki işveren maliyetleri artışı kaynaklı uzun vadeli maliyet etkileri ortaya çıkabilir” uyarısında bulundu. Akkol, bu maliyet yükünün teşvik ve kolaylıklarla hafifletilmesini istediklerini vurguladı.“Kayıt dışılıkla mücadele önem kazanacak”
Akkol, nitelikli işgücünün çalışmaya devam etmesinin önemsedikleri bir diğer konu olduğunu da belirterek, “Her 4 işletmeden 3’ü hali hazırda nitelikli işgücüne erişim sorunu yaşadığını bildiriyor, erişimin daha da zorlaşmaması kritik. Bu nedenle, EYT’li çalışanlardan emekli maaşlarını alırken mevcut işlerinde devam etmek isteyenler için çözüm üretilmesi birçok sektör ve işletme için önem taşıyor” ifadesini kullandı. Bu konuda, güvenceli esneklik yöntemlerinin yaygınlaştırılmasını da önerdiklerini belirten Akkol, “Nitelikli çalışan açığı kaynaklı etkilerinin yaşanmaması için bu çözümlerin kritik olduğunu düşünüyoruz” dedi. Kayıt dışılıkla mücadelenin olası EYT düzenlemesiyle birlikte önem kazanacağını belirten Akkol, bütüncül bir mücadele beklediklerini, yükümlülüklerini yerine getiren işletmelerin desteklenmesinin önem kazandığını öne çıkardı.EYT’DE 4 KRİTİK SORU
EYT KAPSAMINA KİMLER GİRİYOR?1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen geçici 81’inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında, yaş koşulu da aranmaya başlandı. Değişiklikten önce, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu yerine getirenler emekli olabiliyordu. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar “emeklilikte yaşa takılanlar” (EYT) kapsamına giriyor. Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik koşullarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor. Bu kapsama giren 4 milyon kişinin bulunduğu belirtiliyor.PRİMİ EKSİK OLANLAR NE YAPACAK?EYT kapsamına girenlerin prim eksiği varsa bunu birkaç yolda tamamlama imkanı bulunuyor. Erkekler için askerlik, kadınlar için doğum borçlanması primlerin tamamlanması için iki seçenek olarak öne çıkıyor.SİGORTALILIK SÜRESİ BİTMEYENLERİN DURUMU NE OLACAK?Primini doldurup sigortalılık süresini tamamlamayanların bu süreyi beklemesi gerekecek. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesini kapsadığı için 8 Eylül 2024’e kadar tüm EYT’lilerin sigortalılık süresi tamamlanmış olacak.EYT’Lİ OLANLAR EMEKLİ OLMAK ZORUNDA MI?İş Kanunu’na göre, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışana ait. İşveren, bir çalışanı zorla emekli edemiyor.